Nær fara lægstu oyggjar og landaøki undir kav av CO2
Í 35 ár hava veðurlagsfupparar rætt lívið úr góðvarnum vesturlendingum. Kjakið verður drúgt, um dagurin í gjár verður heitari í Danmark enn 36 stiga metið í 1975 (tá ið somu fupparar ræddu lívið úr okkum um eina tá komandi ístíð!).
Farnu 2 vetrarnir hava verið metkaldir í Norðuramerika og Evropa hóast lufthiting, men við færri melduródnum, vatnflóðum og skógareldum enn so mangan fyrr.
Hvussu er við oyggjum og láglendi, ið hevur skula farið undir sjógv í 35 ár? New Scientist skrivar, at havskorpan í sunnara Kyrrahavi hækkar skjótt av veðurlags-broyting, og NBC leikar í, tí fløðandi sjógvur skjótt leggur strandarøki og –býir í oyði.
Við endan á farnu ístíð fyri 10.000 árum síðan dekkaði ísurin á norðaru hálvu alt lendi heilt suður til Miðevropa og Miðrusland, har billiónir tons av frystum vatni lá í fjallahædd. Ísurin hevur bráðnað síðan, stundum skjótt og stundum seint.
Frá hesi ísbræðing av jøklum fossaðu mia tons av vatni á sjógv, so havstandurin hækkaði um 0,5 cm um árið = 50 cm hvørji 100 ár, uttan tey køldu tíðarskeiðini, eitt nú í “lítlu ístíð” 1400-1700, tá pólísurin vaks og havskorpan fall.
Síðan er havfjatan hækkað , men lítið. Í lýggju miðøld (9. -14. øld) (tá var so eingin mannelvd lufthiting at geva skyldina) var havskorpan 1,5 m hægri enn í dag, men lívið blómaði (sum altíð) í lýðkuni. Kuldi veldir altíð meiri manndeyða enn lýðka.
CO2-støðið var 280 ppm (málieind) í 18. -19. øld, tá ídnarkollveltingin byrjaði. Nú er CO2-støðið uppi á 400 ppm (50% hækkað), men tó bert brotpart av fleiri forsøgulig-um lýggjum tíðarskeiðum. Havið er hækkað í20. øld eitt vet meir enn søguligt miðal.
Hvør er so støðan hjá heimsins lægstu oyggjum og landøkjum? Lendi hækkar og lækkar av ymsum orsøkum. Eitt nú eru Føroyar minkaðar heilt nógv síðan eldgosini fyri um 60-50 mió árum síðan, tá Evropa og Grønland fóru at dragna, og minka enn.
Sammett kann nevnast, at Skandinavia í dag er víðari um og strondin 100 m hægri, enn tá ískappin tyngdi hana niður í síðstu ístíð fyri 20-10 tús. árum síðan, júst sum grønlendski innlandsísurin tyngir lendið undir honum niður undir havskorpuna.
Hvat við kyrrahavsoynni Tuvalu, ið skuldi verið farin undir kav langt síðan? Svarið er, at Tuvalu er júst uppmáld aftur, og hon er effinett 73 kúfóður (HA) størri enn fyri 40 árum síðan! Hví? Jú tí hon er ein koraloyggj. Koralir liva og vaksa.
Nei, veðurlagsøðin er hitt næst størsta og dýrasta fuppnummar í søguni aftan á sosialismuna, og bæði eru alnir av sama stykki. Fólkið rindar prísin.
Mest lisið í farnu viku
Havstovan tilmælur at stongja tað mesta
Samband
Heygsvegur 8
490 Strendur