Stóra landið norðaliga á Balkan hevur fingið ta stóru avbjóðing, ið eyðkennir lond í menning í hesi globalu tíð uttan landamørk, at ungdómurin flytir til vælferðarlond við betri møguleikum. Borgarar í Schengen kunnu gera hetta.

Tað tykist fyri okkum tilkomnu so stutt síðan, at rumenska fólkið um jóltíðir 1989 reisti seg sum eitt grunnbrot upp ímóti kommunistiska einaræðinum og skolaði harðskapin út á søgunar gloymskuhav. Mong ung kenna ikki søguna.

Uppreistrarfólkið brúktu sama miskunn- og rættarloysi til at døma og gera av við hjúnini Nicolai og Elenu Ceausescu, ið hesi høvdu brúkt til at kúga og beina fyri túsundum. Sum í flestu marxistiskum londum við sosialistiskum planbúskapi var eingin moralur eftir til at tálma harðskapin og korruptiónina.

Avísin Adevarul í Bukarest skrivaði herfyri um trupulleikan, ið Rumenia hevur við at halda sínum ungdómi heima til at byggja landsins framtíð. (Sami vandi, ið hóttir Føroyar o.o. smá ella ábær útjaðaralond í búskaparligum mótburði).

Rumenia er ES-land, hevur egið gjaldoyra til at føra egnan búskaparpolitikk. Júst ES-limaskapur ger, at mørkini eru opin, so 1000-tals rumenar, tíverri eisini “roma” (sigoynarar), tysja inn í Evropa og økja kriminalitetin í stórum.

Rumenia er 230.000 km2 (næstan sum Bretland) við 20 mió íbúgvum. Veturin er kaldur og summarið heitt (meginlandsveður). Miðal ársinntøka pr íbúgva er lág eftir evropiskum máti, bert $13.000 (= 1/3 av tí føroyska).

Landið hevur tikið seg nógv fram síðan sosialismuna. Búskaparvøksturin hevur ligið yvir 5%. Men fólkaræðið er veikt og sosialir munir stórir, tí tað tekur tíð hjá fyrr kommunistiskum landi at innføra demokrati og marknarbúðskap.

ES-hagtøl vísa, at 20% av landsins íbúgvum 20-64 ár (2,3 mió) eru rýmd til ES, væl meiri enn lond sum Litava, Portugal og Kroatia hava mist (14-15%).

Adevarul kallar hetta eina vanlukkustøðu. Tey fyrstu, ið fluttu vesturum eftir sosialismuna at finna fyrifallandi arbeiði, vóru ófaklærd og vendu heimaftur. Men tey ungu, ið flyta úr Rumenia í dag, eru faklærd og útbúgvin.

Avísin førir fram, at landsins politikarar lata bert standa til. Advarul endar støðulýsingina við at vóna, at tey ungu, væl lærdu eru somikið góð við sítt gamla móðurland, at tey senda pening heimaftur til familjuna, ið eldist.