Bretar hava frá byrjan elskað sítt almenna heilsuverk, NHS, ið fylti 70 herfyri og so dánt klárar at hava nasagluggarnar yvir vatnskorpuni. Í fjør søgdu 40.000 starvsfólk upp, og bert 30.000 komu aftur í starv. Har ríður um røðina.

Bretland, tey anglo-saxisku og flestu lond í Vesturevropa, t.m. Norðurlond hava skattfíggjað heilsuverk, ið kosta 7-9% av BTÚ (eins og tað føroyska).

Vit føroyingar eru líka góðir við okkara heilsuverk sum bretar, men eisini vit kjakast – eins og bretar við sítt 70 ára hald  – hvat kundi verið betri.

The Times skrivaði herfyri um tær heilt náttúrligu og sjálvsøgdu orsøkirnar til, at tað kann taka tíð at sleppa framat til aðra enn bráneyðugari viðgerð í NHS.

The Times greiðir frá, at ein og hvør “ókeypis” (sum skal gjaldast) almenn tænasta er meiri eftirspurd, enn hennara lógarfesta fígging klárar at nøkta. Ein kundi ímynda sær, at onkur beyð øllum bygdarfólkinum til “ókeypis” sjálvtøkuborð í bygdarhúsinum. Tá var skjótt ikki bitin eftir, men long bíðirøð.

Ein sokallað “ókeypis” almenn tænasta hevur óavmarkaðan eftirspurning, og einasti máti at forða henni í at spreingja allar karmar er at gera tað truplari hjá landsins íbúgvum, meiri ella minni frískum/sjúkum, at sleppa til viðgerð.

Altso má eftirspurningurin stýrast og avmarkast. Nakrir norðurlendskir grannar avmarka við(100 kr gjaldi (=1/3 bingokvøld) fyri at vitja kommunulæknan. Tað hevði spart dønum 4,5 mia kr árliga (= 45 mió kr meiri til heilsu í Føroyum), mest tí fólk høvdu útsett læknaviðtal fyri smáting, til tey føldu seg frísk.

The Times vísir á, at tað hjálpti einki, at Labour-stjórnin 1997-2010 stuðlaði við nøkrum £ 10 mia eyka, tí tað frættist, at nú var skjótari at sleppa til. Straks vaks gravgangurin eftir heilsurøkt meir enn eyka játtanin, og so var líka galið.

The Times helt, at hóast Theresa May gav NHS 4% hægri eykajáttan í gávu komandi árini oman á ta ætlaðu hækkingina, ger tað ongan mun, sum frá líður, tí at bíðirøðirnar leingjast hvørja ferð í júst sama mun, játtanin hækkar.

Hesar náttúrulógir virka uttan mun til royndir manna at sleppa undan teimum. Bretska blaðið hevur ta niðurstøðu, at almenna bretska heilsuverkið virkar stak væl og økonomiskt: “Bretar fáa eitt 2. floks heilsuverk fyri 3. floks prís.” Kennir onkur føroyingur seg aftur í somu støðu, tá um heilsuverk ræður?