Ein arbeiðsbólkur handaði í dag landsstýriskvinnuni í heilsumálum, Súsannu Bertholdsen, tilmæli um at skipa kanningar av ílegusjúkum í Føroyum og at víðka verandi pinkubarnaskreening.

Arbeiðsbólkurin mælir í stuttum til, at øll komandi foreldur fáa tilboð um berarakanning fyri ávísar deyðiligar sjúkur, sum ikki kunnu viðgerast. Talan er um seks sjúkur, sum hava lutfalsliga høgan títtleika í Føroyum. Ein berarakanning er ein ílegukanning, sum staðfestir, um ein persónur er berari av einum sjúkuelvandi ílegubrigdi. Fær eitt par staðfest, at bæði eru berarar av sama ílegubrigdi, hava tey ávísar møguleikar, sum eisini verða lýstir í tilmælinum.

Undirtøka tykist vera millum føroyingar fyri at gera tílíkar berarakanningar. Ein hugburðskanning hjá Heilsugranskingareindini í Sjúkrahúsverkinum staðfesti nevniliga í 2024, at føroyingar taka sera væl undir við einum almennum tilboði um berarakanning fyri deyðiligar ílegusjúkur.

Víðkað pinkubarnaskreening

Tilmælið greinar og lýsir eisini tørvin á at víðka verandi pinkubarnaskreening við at gera ískoytiskanningar, sum eru snikkaðar til føroysk viðurskifti. Sum er, verða føroyskir nýføðingar kannaðir eftir sama leisti sum børn í Danmark við sonevndu PKU-royndini. Arbeiðsbólkurin mælir til at gera ískoytiskanningar fyri fýra sjúkur, sum eru vanligari í Føroyum enn aðrastaðni. Talan er í hesum føri um sjúkur, sum kunnu viðgerast. Umráðandi er, at møgulig sjúka verður staðfest tíðliga, fyri at kunna veita bestu viðgerðina.

Ílegukanningar eru ofta tongdar at ávísum etiskum spurningum, og í tilmælinum verður atlit tikið til hesi viðurskifti. Mælt verður í hesum sambandi til, at kunning og undirvísing um arvagongd og ílegusjúkur verða uppraðfest.

Arbeiðsbólkurin

Arbeiðsbólkurin var mannaður av umboðum fyri Heilsustýrið, Sjúkrahúsverkið og Heilsumálaráðið. Formaður í arbeiðsbólkinum var Bjarni á Steig, stjóri í Heilsustýrinum.

Arbeiðsuppgávan hjá arbeiðsbólkinum var:

at greina nærri og orða eitt tilmæli um, hvussu eitt tilboð kann skipast, sum hevur til endamáls, at øll komandi foreldur fáa tilboð um at kanna, um tey eru berarar av deyðiligum ílegusjúkum
at nágreina, hvørjar ílegusjúkur eiga at vera partur av tílíkari skreening
at lýsa, um neonatalskreeningin eigur at tillagast fyri at betra um viðgerðina av ílegusjúkum, sum kunnu viðgerast
at lýsa tørvin á arvafrøðiligari ráðgeving, tá ið tílíkar skipanir verða settar í verk, eins og hvussu ein tílík ráðgeving eigur at skipast
at lýsa fíggjarligar og starvsfólkaligar avleiðingar av tilmælunum
at lýsa møguligar etiskar avleiðingar av tilmælunum.